Өзекті және маңызды мәселелерді терең оқып-білуге және зерттеп, баулуға, курсанттардың ғылыми дүниетанымының қалыптасуына мүмкіндік туғызуға, ғылыми-зерттеу жұмыстарына деген көзқарасын қалыптастыруға, ғылыми үйірме мүшелерінің теориялық конференцияларға және ғылыми жұмыстардың конкурстық-байқауларға қатысуын қамтамасыз етуге, ғылыми-зерттеу жұмыстарын дербес жүргізе білу дағдысына баулу, талдау қабілетін қалыптастыру, оқытылатын пәндер бойынша білімдерін тереңдету, әлеуметтік-гуманитарлық және құқықтық білім беру мақсатында Қазақстан Республикасы ІІМ М.Бөкенбаев атындағы Ақтөбе заң институты «Полиглот» ғылыми үйірмесінің деңгейінде 2017 жылғы 13 сәуірде «Абайдың қара сөздері» атты поэзия кеші өткізілді. Ғылыми үйірменің мүшелері 1- курстың 101,104 взвод курсанттары болып табылады.
Кеш басында «Полиглот» үйірмесінің басшысы жалпы білім беру пәндер кафедрасының аға оқытушысы полиция подполковнигі Л.Ж.Сарсембаева сөз алды. Ол Абай Құнанбайұлының өмірбаянанына тоқталып, оның ата-анасы, туған жері, Семей қаласындағы Ахмет-Риза молда медресесінде алған білімі туралы айтты. Бұл медреседе араб тілі, парсы тілі, сонымен қатар басқа шығыс тілдерін үйренген Абай орыс мектебінде де білім алған. Оның өздігінен білім алуы туралы айтып, Абайдың тек 40 жастан бастап естияр өлеңдерін құрастыра бастағанын көрсетіп кетті. Совет үкіметі әдебиет танушыларының айтуы бойынша Абай Құнанбайұлы тайпа аулының кейбір салттарына сыни көзбен қарап, «әйелдердің құлдық жай-күйіне» қарсы шыққан, сондай-ақ оның салтанатты совет үкіметтік өмірбаяндарында айтылғандай, «әлеуметтік қастық және надандыққа» қарсы болған. Совет үкіметі әдебиет танушыларының дереккөздерінде осы сөздер қайталанып, кей кездері оны растау үшін Абайдың мынадай өлеңдеріне сілтеме жасайды: «Болыс болдым, мінеки…» (1889), «Мәз болады болысың…»(1889) және «Күлембайға»(1888).
Абай Құнанбайұлы қазақ поэзиясының жаңашылы болған, жаңашылдық мінезді жылдың төрт мезгіліне арнаған өлеңдерінен табуға болады: «Көктем» (1890), «Жаз» (1886), «Күз» (1889), «Қыс» (1888), поэзияның мақсаты туралы өлеңдер (жақсылыққа үйретіп, жамандықтан жирендірген). «Масғұт» және «Әзім әңгімесі» поэмаларының желісі шығыс классикалық әдебиеті сарынына негізделген. «Ескендір» поэмасында Аристотель бойындағы ақыл және Александр Македонский бойындағы ашкөздік пен жаулап алушылық қарама қарсы қойылған. Қазақ өлең құрылысына жаңа көлем, ұйқастар және өлең тармақтары мен буындар енгізген: сегізаяқ және алтыаяқ. Абай 170-ке жуық өлең және 56 аударма, поэмалар және «Қара сөздерін» жазып қалдырған. Сондай-ақ Абай композитор да болған. Ол бүгінгі күнге дейін айтылып келе жатқан жиырмаға жуық әуен шығарған. Абай Құнанбайұлы өзінің кейбір өлеңдерін музыкаға салған, ал оның «Көзімнің қарасы» атты өлеңі халық әніне айналған.
Әрі қарай Л.Ж.Сарсембаева Абайдың атақты туындыларының бірі – 45 қысқа нақыл сөздерден немесе философиялық трактаттан тұратын «Қара сөз» прозалық туындысына тоқтады. Бұл нақыл сөздерде этникалық қазақтардың тарихы, педагогикасы, ақыл-ойы және құқықтары жайындағы мәселелер қозғалады. Абай «Қара сөздерін» қартайған жас шағында жазып бастаған болатын. Бұл нақыл сөздердің орыс тіліндегі екі аудармасы және бір неміс тілінде қайта айту әрекеті әйгілі, басқа аудармалар жоқ, мүмкін бұл прозалық «поэманың» шектеулі көркемәдебиет құндылықтарының күшінен шығар, әлде бұл мәтіндердің «поэтикалық әсемдері мен философиялық шыңдарына ешбір аудармашы қол жеткізе алмауында» болса керек. Орыс тіліндегі аудармасы «Художественная литература» баспасында Абайдың 100 жылдық мерейтойына арналып, 1945 жылы шыққан. Кейін бұл аударма 1954 және 1979 жылдары да жарық көрген. Сондай-ақ қазақ жазушысы Сатимжан Санбаевтың «Слова назидания» және жазушы Ролан Сейсенбаевтың атауы өзгертілген «Книга слов» атты аудармалары белгілі. Осы поэманың қытай тіліндегі аудармасының шын нақыл сөздерден айырмашылығы өте үлкен, нақыл сөздер тақырыптан алыстатылған мағынада ұштасып жатқан ақыл үйретуші сөздерден тұрады.
Курсанттар С.Сисенбай және А.Нуржауова Абай Құнанбайұлының нақыл сөздерінің мән-мағынасын жиналғандарға түсіндіріп берген болатын.
Л.Сарсембаева
үйірме басшысы:
жалпы білім беру пәндер
кафедрасының аға оқытушысы
полиция подполковнигі
